«Εμείς O
ιδρύσαμε O
τη O
Μακρόνησο» B-LOC
Μαρτυρία O
Ιγνάτιου B-PER
Ορφανίδη I-PER
(Δραπετσώνα) O
Μόλις O
μπήκαν O
οι O
Ρώσοι O
στο O
χωριό O
μας O
δεν O
πέρασαν O
τρεις O
ώρες O
και O
ο O
παπα O
Γιώρτς O
βγήκε O
πάνω O
στ’ O
Αλώνια O
κι O
από O
κει O
φώναξε O
στους O
χωριανούς O
«Πρέπει O
να O
φύγουμε O
απ’ O
το O
χωρίον. O
Κλειδώστε O
τις O
πόρτες O
βάλτε O
τα O
ζώα O
στα O
μαντρία O
και O
βγάτε O
απ’ O
τα O
σπίτια O
σας. O
Σε O
τρεις O
ώρες O
θα O
προχωρήσουν O
οι O
Ρώσοι O
και O
πάλι O
θα O
γυρίσουμε». O
Ο O
παπα O
Γιώρτς O
ήταν O
οικονόμος O
του O
δεσπότη O
της O
Αργυρούπολης. O
Πολύ B-LOC
μορφωμένος. O
Ένας O
απ’ O
τους O
λίγους O
λόγιους O
του O
Πόντου. O
Πάνω O
στ’ O
Αλώνια O
συναντήθηκε O
με O
το O
Ρώσο O
ταγματάρχη O
και O
κείνος O
του O
είπε O
ότι O
το O
χωριό O
πρέπει O
να O
σηκωθεί O
και O
να O
πάει O
πίσω O
προς O
την O
Αργυρούπολη O
γιατί B-LOC
θα O
γίνει O
προέλαση O
του O
ρωσικού O
στρατού O
και O
να O
μη O
γίνει O
ζημία O
στον O
κόσμο. O
Ο O
θείος O
μου O
ο O
Ορφανίδης O
Γιάννης B-PER
ο I-PER
Αποκάτς I-PER
(τον O
λέγανε O
έτσι O
γιατί O
ήταν O
πού O
έξυπνος O
σαν O
δικηγόρος) O
κι O
αυτός O
λοιπόν O
την O
έπαθε. O
Γελάστηκε O
όπως O
όλοι. O
Είχε O
μια O
ομπρέλα O
με O
χρυσή O
λαβή. O
Όταν O
βγήκαμε O
όλο O
το O
χωριό O
έξω O
και O
περπατούσε O
τον O
βλέπουμε O
χωρίς O
ομπρέλα. O
Στηριζόταν O
πάνω O
σε O
ένα O
ξύλο O
και O
βάδιζε. O
Η O
θεία O
μου O
του O
έλεγε O
«Πάρε O
τουλάχιστον O
την O
ομπρέλα O
σου». O
– O
«Δε O
χρειάζεται. O
Μέσα O
σε O
τρεις O
ώρες O
τίποτε O
δε O
θα O
πάθω. O
Θα O
γυρίσουμε O
στο O
χωριό O
σε O
τρεις O
ώρες. O
Οι O
Ρώσοι O
δε O
λένε O
ψέματα». O
Η O
μητέρα O
μου O
η O
Σουρμαλού O
έβαλε O
στο O
τζάκι O
να O
ψήσει O
τσορμπά O
[σούπα]. O
Τ΄ O
άφησε O
να O
ψήνεται O
σιγά O
σιγά O
ώστε O
σε O
τρεις O
ώρες O
που O
θα O
γυρίζαμε O
να O
είναι O
έτοιμος O
και O
να O
φάμε. O
Ακόμα O
ψήνεται O
και O
βράζει O
εκείνος O
ο O
τσορμπάς!... O
Σαράντα O
χρόνια O
πέρασαν O
κι O
ακόμα O
ψήνεται!... O
Απ’ O
το O
χωριό O
βγήκαμε O
βιαστικά O
– O
βιαστικά. O
Σε O
μισή O
ώρα O
ετοιμαστήκαμε O
και O
βγήκαμε. O
Τίποτε O
δεν O
πήραμε O
μαζί O
μας. O
Ούτε O
ένα O
τσουκάλι O
για O
φαγητό. O
Μόνο O
με O
τα O
ρούχα O
που O
φορούσαμε O
και O
λίγο O
ψωμί. O
Πάμε O
τώρα O
προς O
το O
χωριό O
Ραματανάντων O
στο O
δρόμο O
προς O
την O
Αργυρούπολη. O
Όταν O
φτάσαμε B-LOC
στο O
Ραματανάντων O
είδαμε O
μαζεμένο O
κόσμο O
κι O
απ’ O
τ’ O
άλλα O
χωριά O
της O
Νίβενας. O
Βράδιασε O
σε O
λίγο O
και O
μείναμε O
τη O
νύχτα O
κοντά O
στο O
χωριό O
στην O
τοποθεσία O
Αγιάσματα. O
Το O
πρωί O
σηκωθήκαμε O
και O
πήγαμε O
σ’ O
ένα O
τουρκικό O
χωριό O
τον O
Άε O
Γοργόρ. O
Άδειο O
ήταν. O
Οι O
κάτοικοί O
του O
έφυγαν O
όταν O
πλησίαζαν O
οι O
Ρώσοι. O
Πρώτοι O
εμείς O
βρεθήκαμε O
στο O
χωριό O
και O
πιάσαμε O
τα O
σπίτια. O
Οι O
άλλοι O
που O
ήρθαν O
ύστερα O
έμειναν O
ολόγυρα O
στο O
χωριό. O
Απ’ O
τον O
Άι O
Έννε O
φύγαμε O
Ιουνίου O
12 O
και O
καθίσαμε O
στον O
Άε O
Γοργόρ O
έξι O
μήνες. O
Μέχρι O
τον O
Οκτώβριο. O
Στο O
διάστημα O
αυτό O
οι O
Ρώσοι O
δε O
μας O
άφηναν O
να O
πάμε O
στα O
χωριά O
μας. O
Αλλά O
εμείς O
κρυφά O
ένας O
– O
ένας O
πηγαίναμε O
και O
θερίζαμε O
τα O
χωράφια O
φέρναμε O
χάλκινα O
σκεύη O
στρώματα O
και O
ζώα. O
Μόλις O
εγκατασταθήκαμε O
στον O
Άε O
Γοργόρ O
άρχισε O
ο O
εξανθηματικός O
τύφος. O
Κάθε O
οικογένεια O
έχασε O
τέσσερις O
– O
πέντε O
ανθρώπους. O
Μερικές O
οικογένειες O
έσβησαν O
κιόλας. O
Όλα O
τα O
χωριά O
της O
Νίβενας O
και O
της O
Δέρενας O
ήταν O
μαζεμένα O
εκεί O
στον O
Άε O
Γοργόρ. O
Ήταν O
κι O
απ’ O
τα O
γύρω O
χωριά O
γύρω O
απ’ O
την O
Παλαΐα. O
Δεν O
είχαν O
πού O
να O
μείνουν. O
Τα O
σπίτια O
τα O
πιάσαμε O
εμείς. O
Οι O
άλλοι O
έμειναν O
γύρω O
απ’ O
το O
χωριό O
μέσα O
στους O
μπαχτσέδες O
στα O
δέντρα O
κάτω. O
Έστησαν O
τσαντίρια O
και O
έμεναν. O
Εκεί O
μας O
βρήκε O
η O
πρώτη O
προσφυγιά O
και O
η O
πρώτη O
καταστροφή. O
Το O
πρώτο O
«βάφτισμα» O
εκεί O
το O
πήραμε. O
Εν O
τω O
μεταξύ O
οι O
Ρώσοι O
σταμάτησαν O
την O
προέλασή O
τους. O
Δεν O
προχωρούσαν. O
Κόντευε O
ο O
χειμώνας. O
Για O
να O
μην O
ξεχειμωνιάσουμε O
στον O
Άε O
Γοργόρ O
όπου O
θα O
πεθαίναμε O
όσοι O
γλυτώσαμε O
απ’ O
το O
τύφο O
κατεβήκαμε O
τον O
Οκτώβριο O
στην O
Τραπεζούντα. O
Στην O
Τραπεζούντα O
μας B-LOC
προστάτεψε I-LOC
ο B-LOC
μητροπολίτης I-LOC
Χρύσανθος O
και O
με O
τη O
δουλειά O
τη O
δική O
μας O
ζήσαμε. O
Δουλέψαμε O
σε O
κρατικές O
δουλειές O
του O
ρωσικού O
επιτελείου O
σε O
οδοποιίες O
σε O
χτισίματα. O
Ένα O
χρόνο O
μείναμε O
στην O
Τραπεζούντα. O
Έγινε O
η O
ρωσική O
επανάσταση O
και O
το O
Δεκέμβριο O
του O
1917 O
σηκωθήκαμε O
και O
φύγαμε O
απ’ O
την O
Τραπεζούντα O
πρώτοι O
– O
πρώτοι. O
Μπήκαμε B-LOC
στα I-LOC
καράβια O
οι O
πρόσφυγες O
απ’ O
της O
Νίβενας O
τα O
χωριά O
απ’ O
της O
Δέρενας O
του O
Τζίζερες O
του O
Κιουρτιούν O
της O
Σερίανας O
και O
φύγαμε O
για O
τη O
Ρωσία. O
Απ’ O
όλες O
τις O
οικογένειες O
του O
Άι O
Έννε O
μετά O
την O
καταστροφή O
που O
πάθαμε O
έμειναν O
δώδεκα O
– O
δεκαπέντε O
οικογένειες. O
Οι O
άλλοι O
όλοι O
πέθαναν O
από O
τύφο O
στον O
Άε O
Γοργόρ. O
Κατεβήκαμε O
στο O
Κερτς. O
Άλλοι O
πήγαν O
στη O
Θεοδόσια O
άλλοι O
στην O
Ευπατόρια O
άλλοι O
στο B-LOC
Κελιντζίκ I-LOC
στην O
Κρίμσκαγια. B-LOC
Στο O
Κερτς O
δε B-LOC
μπορέσαμε I-LOC
να O
μείνουμε B-LOC
γιατί O
πλησίαζαν B-LOC
οι O
μπολσεβίκοι. O
Εμείς O
οι O
Άι O
Γιαννέτ’ O
φύγαμε O
και O
πήγαμε O
στο O
Νοβοροσίσκ. O
Αλλά B-PER
και O
εκεί O
ήρθαν O
οι O
μπολσεβίκοι O
και O
κατέλαβαν O
το O
Νοβοροσίσκ. O
Μείναμε O
τρία O
χρόνια O
στο O
Νοβοροσίσκ B-LOC
και O
στις O
24 O
Ιουλίου O
του O
1922 O
με B-LOC
το I-LOC
ατμόπλοιο O
«Κίος» O
ήρθαμε O
στην O
Ελλάδα. O
Οχτώ O
μέρες O
ταξίδι O
κάναμε. O
Στην O
1η O
Αυγούστου O
μας O
κατέβασαν O
στη O
Μακρόνησο. O
Στη O
Μακρόνησο O
άρχισαν O
νέα O
βάσανα B-LOC
και I-LOC
θάνατοι. O
Μας B-LOC
έκαναν O
καραντίνα. O
Εμείς O
ιδρύσαμε O
τη O
Μακρόνησο. O
Εμείς O
χτίσαμε O
τα O
παραπήγματα O
στέρνα B-LOC
για O
νερό O
ό O
τι O
χρειαζόταν. O
Έρημο O
νησί O
ήταν O
η O
Μακρόνησος. O
Ακατοίκητο. O
Όλο O
βράχια. O
Απ’ O
τους O
οχτώ O
χιλιάδες O
που O
έφερε O
το O
«Κίος» O
μείναμε O
στο O
τέλος O
δυο O
χιλιάδες. O
Οι O
άλλοι O
έξι O
χιλιάδες O
άνθρωποι O
πέθαναν. O
Έπεσε O
αρρώστια O
και O
μας O
θέρισε. O
Ήταν O
η O
κυβέρνηση O
Γούναρη. O
Επειδή O
ήρθαμε O
απ’ O
τη O
Σοβιετική O
Ρωσία O
μας O
πέρασαν O
για O
μπολσεβίκους O
και O
ήθελαν O
να O
μας O
εξοντώσουν. O
Την O
αρρώστια O
στη O
Μακρόνησο O
την O
αποχτήσαμε. O
Ζούσαμε O
μες O
στη O
βρώμα B-LOC
στην I-LOC
πείνα O
και O
τη O
δίψα. O
Νερό O
δεν O
υπήρχε O
στάλα O
στο O
νησί. O
Μια O
μαούνα O
μας O
έφερνε O
απ’ O
το O
Λαύριο O
νερό O
και O
κείνο O
γλυφό O
και O
λιγοστό. O
Μας O
τάιζαν B-LOC
βρωμερά O
μακαρόνια O
ελιές O
σκουληκιασμένες O
χαλασμένες O
ρέγγες O
κι O
έπεσε O
τύφος. O
Και O
νερό O
πουθενά. O
Κάποτε O
έκανε O
τρεις O
ημέρες O
η O
μαούνα O
να O
φέρει O
νερό. O
Λιποθυμούσε O
ο O
κόσμος O
απ’ O
τη O
δίψα. O
Μας O
τάιζαν O
και O
αλμυρές O
ρέγγες O
χαλασμένες O
και O
… O
καταλαβαίνεις. O
Οι O
εργολάβοι O
που O
μας O
τροφοδοτούσαν O
μας O
έφερναν O
αυτές O
τις O
χαλασμένες O
τροφές O
και O
έπιασε O
τον O
κόσμο O
τύφος. O
Η O
διοίκηση O
της O
καραντίνας O
τα O
έβλεπε O
αυτά O
αλλά O
δεν O
μιλούσε O
ούτε O
συνελάμβανε O
τους O
εγκληματίες O
εργολάβους O
τροφοδότες. O
Εκείνοι O
πλούτισαν O
εις O
βάρος O
χιλιάδων O
ανθρώπων. O
Πάτησαν O
πάνω O
στα O
πτώματά O
τους. O
Μια O
ομάδα O
νέων O
μαζί O
και O
εγώ O
δημιουργήσαμε O
μια O
επιτροπή. O
Πήγαμε O
στον O
Ελευθεριάδη O
τον O
διευθυντή O
του O
λοιμοκαθαρτηρίου O
και O
παρουσιαστήκαμε O
μπροστά O
του. O
Ζητήσαμε O
να O
βγούμε O
ανεξάρτητοι. O
Ανεξάρτητος O
είναι O
όποιος O
βγει O
απ’ O
το O
λοιμοκαθαρτήριο O
με O
δικά O
του O
έξοδα O
και O
η O
κυβέρνηση O
δε O
θα O
είχε O
καμία O
υποχρέωση O
απέναντί O
του. O
Ο O
πρόσφυγας O
πάλι O
δεν O
θα O
είχε O
κανένα O
δικαίωμα. O
Πολλοί O
για O
να O
σωθούν O
ζητούσαν O
να O
βγουν O
ανεξάρτητοι O
αλλά O
η O
διοίκηση O
και O
πάλι O
δεν O
άφηνε. O
Ήθελαν O
σου O
λέω O
να O
μας O
εξοντώσουν. O
Αλλά O
εμείς O
η O
νεολαία O
του O
Πόντου O
και O
του O
Καυκάσου O
πήραμε O
πέτρες O
και O
ξύλα O
και O
φοβερίσαμε O
ότι O
θα O
κάψουμε O
το O
λοιμοκαθαρτήριο. O
– O
«Ή O
θα O
τα O
κάψουμε O
όλα O
ή O
θα O
μας O
δώσετε O
χαρτιά O
να O
πάμε O
έξω» O
του O
είπαμε. O
Έτσι O
αναγκάστηκε O
να O
μας O
δώσει O
άδεια O
εξόδου. O
Ήμασταν O
πενήντα O
νομάτοι O
νέοι. O
Νοικιάσαμε O
ένα O
ιστιοφόρο. O
Ξέχασα O
να O
σου O
πω O
ότι O
κάπου O
– O
κάπου O
έρχονταν O
έμποροι O
με O
ιστιοφόρα O
και O
πουλούσαν O
λαθραία O
σε O
μας O
ψωμί. O
Σπείρα O
σωστή O
ήταν. O
Ένα O
ψωμί O
το O
πουλούσαν O
μια O
λίρα O
χρυσή O
ένα O
δαχτυλίδι O
χρυσό O
ένα O
ρολόι. O
Ναυλώσαμε O
λοιπόν O
ένα O
ιστιοφόρο O
για O
να O
πάμε O
απέναντι O
στο O
Λαύριο. O
Αλλά O
απ’ O
τους O
πενήντα O
που O
μπήκαμε O
μέσα O
μόνο O
ένας O
είχε O
να O
πληρώσει O
τα O
ναύλα O
του O
ο O
Γ. O
Βασιλειάδης. O
Όταν O
φτάσαμε O
στον O
Λαύριο O
ο O
Βασιλειάδης O
πλήρωσε O
για O
άλλους O
δυο. O
Όταν O
όμως O
ήρθε O
η O
σειρά O
να O
πληρώσουμε O
και O
οι O
άλλοι O
του O
είπαμε O
του O
καπετάνιου O
ότι O
δεν O
έχουμε. O
Ζητήσαμε O
και O
υπογράψαμε O
ένα O
χαρτί O
ότι O
θα O
δουλέψουμε O
και O
θα O
του O
τα O
φέρουμε. O
«Καλά. O
Αν O
τα O
φέρετε O
τα O
φέρατε». O
Δεν O
πίστευε O
ότι O
θα O
του O
τα O
φέρουμε. O
Εμείς O
όμως O
δουλέψαμε O
βγάλαμε O
χρήματα O
και O
του O
τα O
φέραμε. O
Πήγαμε O
στον O
Πειραιά O
και O
από O
εκεί O
σκορπίσαμε. O
Εγώ O
πήγα O
στη O
Δραπετσώνα. O
Οι O
άλλοι O
Άι B-LOC
Γιαννέτες I-LOC
όσοι O
γλύτωσαν O
βγήκαν O
αργότερα O
και O
σκόρπισαν B-LOC
κι O
αυτοί. O
Άλλος O
στον O
Πειραιά O
άλλος O
στον O
Περισσό O
κι O
άλλος O
στη O
Μακεδονία. O
Στη O
Θεσσαλονίκη O
βρίσκονται O
δυο O
– O
τρεις. O
(Χρήστος B-LOC
Σαμουηλίδης O
14.6.1962) O